10-04-2021    

 De achterste hoge schoorsteen heb ik vandaag afgebroken samen met mijn vader. Rond elf uur ben ik gewapend met twee handen en een klein mokertje het dak opgegaan om de schoorsteen voorzichtig af te breken.  De bovenkant was in het verleden eenmalig wat gerenoveerd, omdat de kans van omvallen al jaren aanwezig was. Hierdoor was de bovenkant nog enigs zinds stevig (ik heb er 20 minuten over gedaan om de bovenste drie meter er af te krijgen, zo goed was dus ook al niet meer) maar beneden was alles zo zacht als kalk en ging dit erg makkelijk.  Toen ik bovenop het dak naast de schoorsteen stond, had ik en prachtig wijds uitzicht over de gehele omgeving.  Het moet vroeger, toen de schoorsteen nog jong was, mooier zijn geweest.
Vanaf hier keek je dan uit over de daken en boomkruinen van Sint Pancras, de weilanden en koolakkers met de sloten er tussen aan de oostzijde van het kanaal. Op het noord-oosten kijkend het woonwagenkamp. omringd door een muur en daar bovenuit  stak het dak van een kerkje. Meer naar het zuiden waren de melkboer Klaver, de wolveneratie en hogewerf en een slager. In het zuiden de NACO garage en een enorme bol van de gasfabriek. Op het Zuid-esten de Viaanse molen (die waren vroeger nog de directe buren) en in het westen een enkel dak van een boerderij aan de bergerweg en heel ver weg de duinen.

De schoorsteen heeft de weilanden aan beide kanten zien verdwijnen en een zee aan huizen zien verschijnen. De Viaanse molen en de duinen zijn aan het zicht onttrokken door hoge gebouwen vele kantoren en onder andere het PEN-dorp.
De schoortsteen zal door dat hij vandaag afgebroken is niet mee hoeven te maken, dat ook het beetje vrije uitzicht over de parkeerplaats van het Pengebouw, volgebouwd wordt met hoge flats. Gelukkig blijft de noordkant zoals het altijd al was. De prachtige oude, kunsse Jacoba Hoeve met de schaapjes.  Het is te wensen dat die hier mogen blijven lopen de komende jaren.

Op de oudste foto uit het archief die in 1985 genomen zou zijn, staat de boerderij zonder de achterste schoorsteen. Heel bijzonder, mijn moeder weet niet beter dan dat die schoorsteen er altijd op heeft gestaan en zij is ouder dan de foto’s uit het Alkmaars archief. Ook mijn oud oom die inmiddels 92 jaar is en mijn buurmand zeggen dat deze schoorsteen er altijd gestaan heeft. Mijn moeder bewaart er goede herinneringen aan.  In het gedeelte tussen de koestal en de pinkenstal was een ruimte waarin een granieten aanrecht stond. Er tegenover deze schoorsteen met een enorme opening, waarin een gietijzeren fornuis stond met wit emaillen deurtjes. Er bovenop  lagen ringen met een dekseltje.

Ze stookten op hout en gebruikte soms een turfje als aanmaker. In de ringen stond een buikketeltje, Zo was er altijd warm water. De zelf geteelde groente werd er gekookt om direct genuttigd te worden, maar ook werd er veel gekookt om ingemaakt te worden. De wekflessen met vooral sperziebonen verdwenen naar de kelder. Deze zouden nu zelfs nog ´´goed´´ moeten zijn, zo´n 70 jaar na het oppotten. Mijn Oma kookte toendertijd altijd voor twee gezinnen. Haar eigen gezin en het gezin van haar schoonmoeder dat ook in de boerderij woonde. Mijn moeder kan zich nog goed herinneren dat mij oma hier broeder in de zak maakte. Broeder in de zak is een katoenen zak waar beslag/deeg gedaan werd met rozijnen, krenten en sucade. De zak met inhoud werd in water gekookt, totdat het een soort  zacht brood was en dit aten ze dan met roomboter en stroop.  Het gebeurde regelmatig dat er een pul in zat. Dat betekende dat de kern niet gaar was, maar nog erg rauw en dus deegachtig.

Ook gebruikte mijn moeder toen ze jong was de schoorsteen om zichzelf van af te zetten als ze met een touw van de ene naar de andere kant slingerde in de boerderij over de hooiberg.

In en kort na de oorlog heeft er ook wel een big of kalfje in de schoorsteen gehangen. Het dier werd clandestien geslacht en gebraden en/of  gedroogd in het gat van de schoorsteen.  Mijn opa vertelde daar vroeger wel eens over aan mijn moeder, dat ze hun eigen vlees daar rookten en ook hun eigen gehakt maakten. De gehaktmolen hebben we bij het opruimen van de boerderij nog gevonden.

Toen ook mijn oma iets moderner werd, werd het fornuis vervangen door een tweepits gasstel. In een van de kastjes van de aanrecht kwam een butagasfles. De Gebroeders Van der Bosch uit Bergen kwamen regelmatig een nieuwe fles brengen. Het fornuis ging met de oudijzerman mee.

Nu ligt de schoorsteen als losse stenen op  de grond. 
Hij wordt niet opnieuw opgebouwd. We hoeven alleen de voorste schoorsteen terug te plaatsen van de monumentencommissie.  
De schoorsteen is niet meer, maar herinneringen blijven.

Achter de fietsen ziet u het aanrecht waar mijn oma lang geleden aan stond te koken. Aan de rechterkant een kast en achter de kast was de pinkenstal.

het afbreken van de achterste schoorsteen